مطالعات جمعیتی، آناتومی و گرده شناسی جنس euphrasia در ایران

جنس euphrasia l. از گیاهان نیمه انگل و متعلق به تیره scrophulariaceae می باشد که پراکنش جهانی دارد و اغلب در مناطق معتدل دو نیمکره شمالی و جنوبی پراکنده اند. این سرده در ایران دارای 6 گونه ,e. juzepczukii ,e. petiolaris e. salisburgensis ,e. sevanensis ,e. hirtella ,e. pectinata می باشد که عمدتا در شمال کشور پراکندگی دارند. مطالعه حاضر به منظور تمایز این گونه ها با استفاده از صفات ریخت شناسی، تشریحی و مورفولوژی دانه گرده انجام گرفته است. نتایج حاصل، مفید بودن این صفات در تمایز گونه ها را نشان می دهد. از میان صفات تشریحی انتخاب شده، 5 صفت در جداسازی گونه ها دارای ارزش تاکسونومیکی می باشد که عبارتند از: وجود یا عدم وجود کلانشیم در ساقه، نوع کرک، تعداد ردیف های پارانشیم در ساقه و نسبت بافت آبکش به چوب در ساقه و ریشه. شرح کامل مشخصات ساقه، ریشه و برگ هر تاکسون و کلید شناسایی تاکسون ها ارائه می شود. نتایج بدست آمده نشان داد که دانه گرده در سرده euphrasia از نظر شعاعی متقارن، هم قطب، سه شیاره (در برخی گونه ها چهار شیاره نیز مشاهده گردید مانند e. juzepczukii) و از دید قطبی به صورت کروی تا تقریبا کروی و از دید استوایی به صورت کروی – کشیده تا کروی – مستطیلی می باشند. تزئینات اگزین صفت تمایز کننده خوبی می باشد. 3 نوع تزئینات اگزین micro-rugulate, micro-gemmate و micro-pilateمشاهده گردید. به منظور تعیین روابط بین گونه ها از آنالیز عددی به روش euclidian/upgma و نرم افزار ntsyspc ver 2 استفاده گردید، بدین منظور 28 صفت کمی مورد بررسی قرار گرفت. نمودار های حاصل از دو روش upgma و pca تایید کننده جدایی گونه ها از یکدیگر می باشد.